Donderdag, 23 september

We zijn er nog, op La Palma. Het vliegtuig dat ons naar Nederland zou brengen, kon hier niet landen vanwege de vulkanische as in de lucht. Vierentwintig uur later kan het wel, zeggen ze, want blijkbaar zijn de asdeeltjes dan als bij toverslag verdwenen. Niemand van de groep gestrande toeristen waar ik deel van uitmaak, heeft er vertrouwen in dat het goedkomt.

We konden niet blijven in het hotel waar we verbleven. Het personeel dat ons eerst nog vertroetelde, zag ons na het uitchecken niet meer staan: we bestonden niet meer. Na vijf uur wachten en eindeloos heen en weer appen met de reisleider, werden we richting een touringcar gedirigeerd die ons dwars door de bergen via tientallen haarspeldbochten van de 'goede kant' van het eiland (het oosten) naar de 'slechte kant' bracht (het westen). Daar zijn we nu, in een viersterrencomplex dat eerder in zijn geheel was ontruimd en goeddeels verlaten is. Alles is er bedekt onder een dikke laag as. Alle auto's, alle vloeren, de vijvers met tropische vissen, zelfs de pooltafel zit onder. Er vliegen dikke korrels zand mijn ogen in als ik buiten loop. Iedereen is schor. De tien jaar die ik gestopt ben met roken, lijken in één keer tenietgedaan.   

In de hotelkamer moet de balkondeur dichtblijven en de airco doet ons klappertanden, maar we vinden alles goed, als de aarde maar niet gaat beven en de vulkaan maar niet zijn vurigste binnenste over ons uitbraakt. Overal loopt bewapende Guardia Civil rond, ik hoop dat de agenten de goede kant opwijzen als we vannacht moeten vluchten.

Ik tik dit in de lobby van het resort. Er heeft zich een nieuwe rij voor de receptie gevormd, dit keer niet met toeristen, maar met inwoners uit door lavastromen bedreigde gebieden. Ze hebben geen rolkoffers bij zich, maar doorschijnende plastic zakken. Er zitten kleren in, tennissokken, luiers, sigaretten en XL-verpakkingen Toblerone.

Woensdag, 22 september

​Ik tik dit in de lobby van mijn hotel op La Palma terwijl ik wacht op de bus die me naar het vliegveld gaat brengen. Iedereen zegt dat het goed gaat komen, maar ik geloof het pas als ik weer thuis ben. Maandag was er weer een aardbeving op het eiland, wat een nieuwe scheur in de aarde veroorzaakte. Gisteravond begon de vulkaan ineens veel meer vuur te spuwen en vanmorgen verscheen bij wijze van verklaring dit bericht op de nieuwsdiensten: 'The volcanic tremor has increased significantly, suggesting that the output rate has increased or something else is changing.' Vooral dat laatste verontrust me, dat er zich in het gebied rond de Cumbre Vieja 'mogelijk iets anders' aan het ontwikkelen is. Wat is dat, 'iets anders'? Ik weet niet waar ik me op moet voorbereiden en dus bereid ik me maar voor op de apocalyps. Kan het altijd nog meevallen.

Het reisbureau sms't: 'Wees niet ongerust en wees gerust, alles is onder controle.' Dat is een zin die me intrigeert. Ik denk dat de tekstschrijver van TUI niet kon kiezen tussen het een of het andere en het toen allebei maar liet staan: wees niet ongerust en wees gerust. 'Alles is onder controle' vind ik dan weer minder geslaagd, want het lijkt er niet op alsof deze vulkaan zich door iets of iemand laat controleren. Hij kent maar één tactiek: die van de verschroeide aarde.

Zaterdag wandelde ik door het prachtige dorp El Paso, dat de dag erna halsoverkop zou worden geëvacueerd. Ik ging er heen vanwege de gelijkenis in naam met de stad op de grens van de Verenigde Staten en Mexico en het countryliedje van Marty Robbins dat zich daar afspeelt en lieflijk begint: Out In The West Texas Town Of El Paso, I Fell In Love With A Mexican Giiiiiirl. Maar het einde van het liedje is minder gezellig, als de verteller een man doodschiet en het stadje ontvlucht: Back in El Paso my life will be worthless, everything's gone, in life nothing is left... Ik hoop dat de inwoners van El Paso op La Palma na hun dorp te zijn ontvlucht wél weer snel terug kunnen keren. En ik hoop dat alles goedkomt, voor mij en mijn geliefde en voor alle 'El Pasoans'. Ik wil dat niet alles voorbij is, zoals voor de verteller in het liedje van Marty Robbins, maar dat er nog veel prachtigs voor ons in het verschiet ligt. De tekstschrijver van TUI zou zelfs schrijven: veel prachtigs en niet veel onprachtigs.

Dinsdag, 21 september

De dag na het begin van de vulkaanuitbarsting vroeg ik de ober in de hotelbar, wiens ogen altijd zwartomrand zijn, net als bij advocaat Inez Weski, of alles goed ging met zijn familie en hij antwoordde bevestigend. Daarop serveerde hij me een café con leche waarbij hij in de melklaag met cacao een smiley had getekend. Wat er toen gebeurde is niet verzonnen, want zoiets verzin je niet, maar toen ik een slok nam klonk door de lobby uit de speakers het liedje 'Smile' van Nat King Cole. De les die ik leerde was afgezaagd én waar: altijd blijven lachen, Harmens.

Intussen stond voor de balie een rij toeristen die allemaal vandaag nog wilden uitchecken. Ze gingen vanaf La Palma met de snelboot naar Tenerife en vandaaruit naar Manchester en vandaaruit naar Duitsland. Een reisduur van twintig in plaats van zes uur, plus honderden euro's extra kosten, maar geld moet rollen, zal het motto zijn geweest. "Es tut mir leit," zei de Spaanse hostess en ik weet niet of ze het jammer vond dat de mensen gingen of dat ze namens de spuitende vulkaan haar verontschuldigingen maakte. De mensen die vertrokken waren bang dat in het gebied rond de Cumbre Vieja nóg een eruptie zou volgen, zoals een aardbeving doorgaans gevolgd wordt door naschokken. Wat óók kon was dat deze eerste uitbarsting slechts een voorproefje was van het echte werk. Dan stond me nog wat te wachten (namelijk een wisse dood).

Met een hoofd vol apocalyptische beelden, kwam er van slapen niets terecht. Om vier uur 's nachts klonk buiten het geluid van een sirene, maar het was alleen het beginnetje: "BWUP!" Daarna was het weer stil, maar het was genoeg om mij en al mijn buren naar het balkon te doen rennen. Stonden we daar in onze slips, te kijken naar de berg waar geen lavastroom van naar beneden stroomde. Die teistert vooralsnog alleen het westen van het eiland, wij zitten in het oosten.

Vandaag was het doodstil bij het zwembad. Ik keek eens goed om me heen, om zeker te weten dat er wel mensen waren. Iedereen zat op zijn bedje te niksen. De lol van het recreëren was er wel een beetje af. Mensen op Twitter zeggen dat het voor de bewoners van La Palma veel erger is dan voor ons toeristen. Ze hebben helemaal gelijk, maar soms vind ik het ook ingewikkeld als mijn leed onmiddellijk naast nog groter leed wordt gelegd, waarna het mijne diminueert als een suikerklontje in de koffie.

Gisteren, net voor het natuurgeweld aanving, reden we nog door het vulkanische gebied rond de Teneguia-krater die vijftig jaar geleden ontstond na de laatste uitbarsting. Ik keek naar het zwarte koekkruimellandschap om me heen, het was alsof we over de maan reden. Ik dacht: Ik zie dit, ik neem dit waar, ik leef. Het gevoel helemaal te zijn waar ik op dat moment was, zonder ergens aan terug te denken of vooruit in de toekomst te kijken, maakte me gelukkig. Zo'n dag kun je een waardige afsluiter van een bestaan noemen, maar nóg liever blijf ik toch nog even leven.

Maandag, 20 september

Ik verblijf op La Palma, een van de Canarische Eilanden. Gisteren huurden mijn geliefde en ik een auto om de bergen in te trekken. Ik wilde naar het plaatsje El Paso, vanwege dat lieflijke countryliedje van Marty Robbins: Out In The West Texas Town Of El Paso, I Fell In Love With A Mexican Giiiiirl. Het plaatsje was minder lieflijk dan het liedje. Ik verstond de ober niet goed toen ik een bordje patat bestelde en dus zei ik maar overal ja op, waarna hij terugkwam met frietjes overladen met ketchup  én mayo én curry én uitjes én een dikke laag geraspte kaas.

Een dag later zijn de inwoners van El Paso geëvacueerd, omdat de nabij gelegen Cumbre Vieja-vulkaan is uitgebarsten. Duizenden mensen hebben hun huizen moeten verlaten. Ik zit vooralsnog veilig in een twintig kilometer van de vulkaan gelegen dorp, maar wat is nou twintig kilometer. Mijn geliefde en ik waren juist vandaag twee andere vulkanen gaan bezoeken: de Teneguia, die vijftig jaar geleden tot uitbarsting kwam, en de ernaast gelegen San Antonio, die voor het laatst activiteit vertoonde in 1677. In het bezoekerscentrum aan het begin van de bekllimming hadden ze een 'Earthquake Simulator' geplaatst: een klein stukje land bezaaid met grind waar je op kunt staan en dan gaat de bodem trillen. Om half twee stond ik erop, anderhalf uur later vond er veertien kilometer verderop rond de Cumbre Vieja een werkelijke aardbeving plaats.

Ook bizar was dat we in het bezoekerscentrum een scherm zagen met daarop de zeven grootste eilanden van de archipel, plus een indicator van de aldaar aanwezige seismische activiteit. Waar La Palma ligt, was een rode driehoek te zien met een relatief hoog getal erop, maar niemand in het bezoekerscentrum besteedde er aandacht aan. Wij dus ook maar niet en we aanvaardden de beklimming.

Vanaf het strand naast mijn appartement zagen we vanavond een enorme rookpluim de lucht in gaan, die zich snel verbreedde en werd omwikkeld door caramelkleurige gassen. Er vloog een legerhelicopter laag over, ik weet niet wat daarvan de bedoeling was. Nu is het donker en worden net als op de Titanic in de lobby van het complex gewoon nog cocktails geserveerd. Op de Nederlandse nieuwssites lees ik dat er een kans is dat er een stuk van het eiland gaat afbreken en ik hoop maar dat het niet het stuk is waarop wij zitten.

Op het onvolprezen Alphens.nl aandacht voor het dagboek. Erik Jan was ook te gast bij Met het oog op morgen, op Radio 1. Terugluisteren kan hier.

Header en foto’s: Els Zweerink